Türkiye’de avokado yetiştiriciliği hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri bu yazımızda sizler ile paylaşıyoruz.
Avokado nedir ?
Avokado, anavatanı Orta Meksika olan, defnegiller familyasına ait bir ağaç ve bu ağacın meyvelerinin adıdır. Tropik iklime sahip bölgeler yanında, subtropikal iklime, don olayları fazla olmaması kaydıyla Akdeniz iklimine sahip çeşitli bölgelerde de yetiştirilen bir meyvedir. Avokado klimakterik bir bitkidir. Yani hasat ve yeme olumları farklıdır.
Avokadonun Ülkemize Girişi
Tarihi kayıtlarda Osmanlı’da avokadonun ilk kez 1700’lü yıllarda Molla Kamil Efendi tarafından yetiştirildiği belirtiliyor. O dönemler ‘timsah armudu’ olarak da adlandırılıyordu. Ziraat eğitimi alan Molla Kamil Efendi yurt dışından getirdiği avokadoyu, Yalova’da yetiştirmiştir ve kısa sürede sarayda yaygın şekilde tüketilmeye başlanmıştır. Avokadonun Osmanlı serüveni, 1730 yılında çıkan isyanlarda, bu meyve hakkında asılsız söylentiler çıkarıldığı için halk tarafından imha edilmiştir.
Ticari anlamda avokado yetiştiriciliği, 1911 yılında ‘Fuerte’ çeşidinin Meksika’dan seçilerek Kaliforniya’ya getirtilmesi ile birlikte başlamıştır. Bu tarihten itibaren Meksika, Bileşik Amerika, Şili; İsrail, İspanya, Avustralya ve Endonezya gibi birçok ülkede hızlıca yayılmıştır.
Ülkemizde ise avokado ağacı, bazı bilgilere göre Alanya’da 1953 yılında hobi olarak bazı üreticiler tarafından yetiştirilmeye başlanmıştır. 1970’li yılların başında Avokadonun ticari yetiştiriciliğinin yaygınlaştırılması amacıyla; FAO aracılığıyla Kaliforniya’dan Fuerte, Hass, Bacon ve Zutano olmak üzere 4 önemli çeşit getirtilmiştir. Bu çeşitler Antalya, Dalaman-Muğla, Alata-Mersin, Adana ve İskenderun-Hatay ekolojik koşullarında denemeye alınmıştır. Antalya ve Alanya koşullarında 1969–1983 yılları arasında yapılan denemede çalışması yapılan çeşitlerin uyum sağladığı gözlenmiştir ve 1980li yılların ortalarından itibaren yetiştiriciliği yaygınlaşmıştır.
2000li yıllardan sonra, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü tarafından tescili alınarak üretimi yapılan Fuerte, Hass, Bacon ve Zutano çeşitlerinin özellikle Alanya ve Gazipaşa ilçelerinde başarılı olmasıyla hızla yayılmış ve daha sonrasında Mersin, Adana, Muğla, İzmir ve çevre illerinde küçük büyük yatırımcıların ilgi odağı haline gelmiştir.
Avokado Ekolojik İstekleri Nelerdir?
Avokado tüm sene boyunca yeşil kalan bir ağaçtır. Ticari yetiştiriciliği kışları ılık geçen tropik ve subtropik bölgelerde yapılmalıdır. Ortalama 21-24 derece sıcaklık, avokado yetiştiriciliği için uygundur. Don olayları sık yaşanan, kuvvetli rüzgarların hakim olduğu soğuk bölgeler bahçe tesisi için uygun değildir. Düşük sıcaklığın etkileri, çeşitlere göre -1 ile -6 dereceler arasında farklılık gösterir. Kışları daha düşük dereceli geçiren bölgelerde soğuk hava koşullarına nispeten daha dayanıklı çeşitler tercih edilmelidir. Son yıllarda 400-500 rakıma kadar dikim yapıldığı görülmektedir. Günümüzde örtü altı üretimin başarılı sonuçlar elde etmesi ile de avokado yetiştiriciliği yapılan alanlar gün geçtikçe artmaktadır.
Avokado Nerelerde Kullanılır?
Avokado, zengin besin bileşimi ve önemli miktarda yağ içeriği ile öne çıkan bir tropikal meyvedir. Avokadonun besin değeri ve yararlarını araştıran çalışmalarla birlikte, üretim miktarı ve yeni kullanım alanları da günden güne artmaktadır. İyi kalitede ve işlenebilecek nitelikte olan avokado meyveleri hedef pazara bağlı olarak ve uygun teknolojiler kullanılarak yağ, guacamole, püre, sos, taze dilim, kurutulmuş veya dondurulmuş ürün olarak işlenmektedir.
Türkiye’nin Avokado Dünya Pazarında Yeri Ve Geleceği
Avokado üretiminde Güney Amerika ve Afrika ülkeleri dünya pazarında hakimiyet kurmuştur. Avokadonun en büyük tüketicisi ise Avrupa ülkeleridir. Türkiye konumu dolayısıyla lojistikte ayrıca diğer üretici ülkelerde hasat dönemi bitmişken ülkemizde yeni başlıyor olmasıyla Avrupa pazarında önemli bir yere sahiptir. TÜİK verilerine göre 2022 yılında avokado üretimi bir önceki yıla göre %342,5 artarak 40 bin 181 tona ulaşmıştır. Buna rağmen üretim kapasitesi olarak günümüzde iç pazara yetemezken birde Avrupa pazarını eklersek ülkemizin bu konuda kat edeceği uzun bir yol var.
Günümüzde Avokado Fidan Üretimi
Geçmişten günümüze avokado üreticiliği alanında yaşanan gelişmeler fidan üretimini de oldukça etkilemiştir. Yetiştiricilikte meydana gelen artış, fidan üretimindeki artışa da neden olmuştur. Avokado fidanı konusunda doğru bilinen yanlışlar bu üretimi bilinçsiz ve uzmanlık dışı bir üretime sürüklemiştir.
Kaliteli ve sağlıklı bir üretim için ilk adım sağlıklı fidan olmalıdır. Üreticilerimiz bilinçlendikçe sağlıklı ve sertifikalı fidana olan talep artmaktadır.
Bu aşamada Bifid Fidan olarak kurulduğumuz ve bu üretimi hayal ettiğimiz günden beri, Avokado yetiştiriciliği için ilk ve en önemli nokta olan sağlıklı fidan yetiştirmenin inceliklerini titizlikle araştırmaya devam ediyoruz, işimizi şansa bırakmıyoruz…
4 defa denemek için diktim maalesef hep kurudu.insanlarimiz yalan söylüyor -5 dayanirmi diyorum dayanır.gonderiyorlar -1 de zarar görüyor.Artik dikmekten vazgectim.rakim 35 40 soğuk olmayan bir ama 1992 yılında kar yağdı geçen senede kar yagdikar 3,5saat kalır – lere düştüğü an kuruyor bu sene deneyim diye tekrar isteğim artti.nasilbir cinsi tavsiye edersiniz.
Merhaba Mehmet Bey. Öncelikle arazinizin toprak özelliklerini yöneyini bilmek çok önemli. Dikilen fidanlar bölgeye uygun olmayabilir. Ayrıca fidan dikildiği zaman belli bir boyuta gelene kadar tül materyali kullanmak, fidanı stres koşullarından uzak tutmak çok önemli. Soğuk bir bölge ise, soguk hassasiyeti daha düşük olan çeşitleri, Bacon ve Zutano, tercih edebilirsiniz.